Jakarta overtreft Tokio als grootste stad ter wereld volgens VN-rapport

Wat vijftien jaar geleden ondenkbaar leek, is nu werkelijkheid: Jakarta heeft Tokio officieel als de meest bevolkte stad ter wereld afgelost. Volgens een nieuw rapport van de Verenigde Naties telt de Indiase hoofdstad bijna 42 miljoen inwoners — een cijfer dat de Japanse metropool met 33,4 miljoen inwoners voorbijstraalt. Dhaka, met 36,8 miljoen, volgt op de tweede plaats. Het is niet zomaar een nummerwisseling. Het is het symbool van een diepgaande verschuiving in de wereldwijde demografische krachten — waarbij Aziatische megasteden uit ontwikkelingslanden de historische machtscentra van de 20e eeuw overnemen. En het is pas het begin.

Het einde van een tijdperk: Tokio’s neergang

Tokio stond decennia lang als de onaantastbare top van de wereldstedenranglijst. De prefectuur Tokio, met haar 41,2 miljoen inwoners in het grotere stedelijk gebied, was jarenlang de grootste metropool ter wereld. Maar de cijfers van de Verenigde Naties tonen een duidelijke trend: terwijl Jakarta en Dhaka de afgelopen 25 jaar vijf en zeven keer sneller groeiden dan Tokio, bleef de Japanse stad bijna statisch. De bevolking van de 23 speciale wijken van Tokio zelf is zelfs gedaald van 8,9 miljoen in 1965 naar iets minder dan 9,5 miljoen vandaag — een neerwaartse trend die door de daling van vastgoedprijzen en een terugkeer naar de kernstad wordt omgekeerd. Toch: de economische macht van Tokio blijft onaantastbaar. Met een bruto binnenlands product van 1,191 biljoen dollar (in koopkrachtpariteit, 2005) is het nog steeds de grootste hoofdstedelijke economie ter wereld — samen met New York en Londen. Het is geen neergang van de stad, maar van haar demografische dominantie.

De opkomst van de megasteden: Jakarta en Dhaka

Jakarta’s groei is geen toeval. Het is het resultaat van massale binnenlandse migratie, een jonge bevolking en een economie die zich snel urbaniseert. De stad trekt tienduizenden werknemers uit Java, Sumatra en andere eilanden die hopen op een beter leven — en die vaak in informele wijken wonen zonder toegang tot water, sanitaire voorzieningen of betrouwbare openbare vervoersnetwerken. Dhaka, met zijn bijna 37 miljoen inwoners, is nog extremer: de stad groeit met ongeveer 1.000 mensen per dag. Beide steden hebben geen tijd om zich voor te bereiden op deze explosieve groei. De straten zijn verstopt, de lucht is vervuild, en de rioolstelsels zijn overbelast. Toch: het zijn ook centra van ongekende innovatie. Kleine ondernemingen, digitale marktplaatsen en mobiele bankdiensten bloeien in de krappe hoekjes van deze steden — een soort ‘survival capitalism’ die de wereld nog nooit heeft gezien.

De wereld verandert: van 8 naar 37 megasteden

In 1975 waren er acht steden ter wereld met meer dan 10 miljoen inwoners. In 2025 zijn dat er 33 — en volgens de Verenigde Naties zal dat aantal in 2050 oplopen naar 37. De meeste van deze nieuwe megasteden liggen in Azië: Sjanghai, New Delhi, Guangzhou. Tokio, dat vroeger onaantastbaar was, zal naar verwachting in 2050 naar de zevende plaats zakken. Dhaka, met een geschatte bevolking van 52,1 miljoen, zal Jakarta dan zelfs overtreffen. Dat is niet slechts een cijfer. Dat is een verandering van de wereldkaart. De economische, politieke en culturele kracht verplaatst zich van de westelijke metropolen naar de zuidelijke en oostelijke kusten van Azië.

Wat betekent dit voor de toekomst?

De gevolgen zijn gigantisch. Steden als Jakarta en Dhaka moeten binnen 25 jaar infrastructuur bouwen die in Europa en Noord-Amerika decennia heeft gekost. Denk aan metrolijnen, waterzuiveringsinstallaties, energienetwerken, scholen en ziekenhuizen — voor miljoenen mensen die nu in sloppenwijken wonen. De klimaatimpact is enorm: deze steden zijn kwetsbaar voor overstromingen, zeespiegelstijging en hittegolven. En toch: ze zijn ook de toekomst. Jonge, dynamische bevolkingen, een groeiende middenklasse, en een nieuwe generatie ondernemers die technologie gebruiken om systemen te omzeilen — dat is wat de wereld van morgen vormt. Tokio blijft een financieel en cultureel krachtcentrum. Maar de titel van ‘grootste stad’? Die is nu een symbool van de nieuwe wereldorde.

De rol van de Verenigde Naties en de wereldgemeenschap

Het VN-rapport is geen gewoon statistisch document. Het is een waarschuwing. De organisatie roept landen op om samen te werken aan ‘duurzame urbanisatie’. Dat betekent: geen bouwprojecten zonder openbaar vervoer, geen nieuwe wijken zonder water, geen stedelijke uitbreiding zonder klimaatbestendige bouwmaterialen. De wereld kan zich niet langer permitteren om steden te laten groeien zoals in de jaren ’70 — met asfalt, beton en ongecontroleerde migratie. De uitdaging is niet langer alleen technisch. Het is politiek. Het is financieel. Het is moreel. Wie gaat de verantwoordelijkheid dragen? De lokale overheden? De Wereldbank? De grote techbedrijven die al in Jakarta en Dhaka hun datacentra bouwen?

Wat komt er nu?

De volgende stap: de VN zal in 2026 een wereldtop houden over stedelijke ontwikkeling in Nairobi. Daar zal worden beslist hoe de 37 megasteden van 2050 worden gefinancierd. Ook China, India en Indonesië zullen hun eigen stedelijke plannen bijstellen — en de druk op de wereldmarkten voor bouwmaterialen, elektriciteit en voedsel zal stijgen. Tokio probeert zichzelf te hernieuwen: meer groen, minder auto’s, een verouderde bevolking die zich terugtrekt naar de voorsteden. Maar de wereld draait nu anders. De stad die vroeger het model was, is nu de leerling. En de leerlingen? Die leren snel.